جمع آوری اطلاعات صفحه ۸۴ علوم پنجم/ در مورد تصویرهای زیر و نقش آنها در فرسایش خاک، اطلاعات جمع آوری کنید و به کلاس گزارش دهید. شخم زدن، قطع درختان، چرای دام
عوامل فرسایش خاک
تخریب خاک اعلام جنگ با طبیعت است. حالا با بر هم زدن تعادل زیست بوم‌ها، قطعا در این جنگ بازنده قطعی انسانی خواهد بود که در نابودی منبع حیات، میراث مشترک و ثروت ملی سهم شاخص و بسزایی داشته است.در این جا به سه نوع از عوامل فرسایش خاک می پردازیم:
ü قطع درختان :
قطع درختان جنگلی به منظورهای مختلف مانند تجارتی ،صنعتی ،توسعه مراتع یا کشاورزی ، سوخت وغیره سبب افزایش آب‌دوی (سمت حرکت آب ) ودر نتیجه فرسایش می‌گردد که انجام این اعمال به‌خصوص در سراشیبی ها منجر به نابودی خاک در زمان خیلی کوتاه می شود .
درختان به کمک شاخ و برگ از سرعت باد می‌کاهند و با ریشه هایشان خاک را حفظ می‌کنند و مانع ایجاد فرسایش می‌شوند. به همین علت داخل جنگل هوای آن کمتر تبخیر می‌شود و خطر خشک شدن خاک که از شرایط مهم آغاز فرسایش است از بین می‌رود.اگر خاک دارای پوشش گیاهی باشد،کمتر مورد فرسایش قرار می گیرد. رستنی‌ها هم در مناطق مرطوب هم در مناطق خشک، به حفظ و نگهداری خاک کمک می کند.پوشش گیاهی هم از برخورد مستقیم قطرات باران به خاک جلوگیری می کند و هم از شدت باد می کاهد. کاهش پوشش گیاهی و آسیب دیدن سطح خاک می تواند به افزایش فرسایش خاک به واسطه باد و آب منجر شود.
شخم زدن:
شخم زدن در امتداد شیب در اراضی کشاورزی باعث افزایش روان آب و در نهایت افزایش فرسایش و شسته شدن خاک زراعی می‌شود. شخم نزدن باعث ذخیره شدن کربن خاک و در نتیجه چسبندگی ذرات خاک به همدیگر می شود . این وضعیت سبب می شود که سطح خاک دو تا هفت برابر خاک های شخم زده در مقابل باران و باد مقاوم باشد . شخم زدن باعث شکننده شدن خاک شده و میزان فرسایش خاک به وسیله باران را افزایش می دهد زیرا با این کار میزان هوا خوردن خاک افزایش یافته و در نتیجه مواد ارگانیک خاک که نقش مهمی در چسبندگی خاک دارد ، به واسطه اکسیداسیون از بین می روند.
ü چرای دام :
چرای دام از دو طریق عامل فرسایش خاک می‌شوند:
1 - از بین بردن گسترده پوشش گیاهی : وقتی پوشش گیاهی از بین رود به راحتی باران به جای اینکه جذب زمین شده و به سفره های آب زیر زمینی اضافه شود در سطح زمین روان شده و با به وجود آوردن سیلاب ها خاک های حاصلخیز سطح زمین را از بین می‌برد .
2 - چرای دام باعث لگد کوب شدن سطح خاک شده ,خاک حاصلخیز روی سطح زمین سریعا رطوبت خود را از دست داده و در هوا پخش می شود و همراه با جریان هوا به تله های شنزار تبدیل می شود. یکی از مخرب ترین آثار چرای دام و لگدمال شدن، فشرده شدن خاک است که به ریشه گیاهان آسیب می رساند. این مساله تمرکز ریشه‌ها در سطح خاک را به همراه داشته و از این رو می تواند گیاه را از دسترسی به منابع کافی برای رشد باز دارد.
درست است که از خاک هایی که در نتیجه فرسایش آبی شدید ازنقاط مرتفع‌تر به نقاط پست‌تر یا چاله‌ها وپشت سد‌ها منتقل می‌شود، باز زمین به وجود می‌آید و این گونه زمین‌ها اغلب امکان دارد زمین‌های رسوبی یا آبرفتی حاصلخیز باشد،(کما این که زمین‌های حاصلخیز را در اکثر موارد همین زمین‌های رسوبی یا آبرفتی تشکیل می‌دهد) ولی از آن جا که مقدار زمینی که بر اثر رسوب و تجمع مواد به وجود می‌آید، در مقابل سطح‌هایی که خاک آن فرسایش یافته است، ویران می‌شود، تا این رسوبات را به وجود آورد، آن قدر ناچیز و بی‌ارزش است، که به منظور جلوگیری از تخریب و زیان‌های بیشتر و هم چنین حفظ تعادل طبیعت باید با اقدامات سریع وجدی تا آن جا که ممکن است مانع از فرسایش خاک شد.
